- Snel herstel met onze oefeningen
- Trainingsprogramma’s op maat
- Betrouwbare informatie van de sportzorgprofessional
Eetstoornissen bij sportende vrouwen
Veel vrouwen die actief sporten, hechten veel waarde aan hun training en voeding. Zij eten vaak op een manier die voor niet-sporters als afwijkend kan worden beschouwd. Denk hierbij aan een strikt gestructureerd eetpatroon, het constant kiezen van gezonde voedingsmiddelen en regelmatig wegen. Zolang dit gedrag niet buitensporig wordt en sporters in staat zijn om dit los te laten tijdens rustperiodes, hoeft het geen problemen op te leveren. Echter, sommige sporters ervaren moeite om dit gedrag los te laten. En dat kan leiden tot verstoord eetgedrag en eetstoornissen.
Spectrum van eetgedrag
Eetgedrag kent een spectrum. Dit spectrum loopt van gezond eetgedrag via verstoord eetgedrag in verschillende gradaties tot een klinische eetstoornis (zie afbeelding). Sportende vrouwen met verstoord eetgedrag bewegen zich vaak heen en weer op dit spectrum, met periodes waarin zij minder of meer verstoord eetgedrag vertonen.
Verstoord eetgedrag en eetstoornissen komen vaker voor onder sportende vrouwen dan onder niet-sportende vrouwen. Afhankelijk van de onderzochte populatie, komen eetstoornissen en verstoord eetgedrag bij 6 tot 45% van de vrouwelijke sporters voor. Eetstoornissen en verstoord eetgedrag komen vaker voor in sporten waarbij een laag lichaamsgewicht of een laag vetpercentage lijkt bij te dragen aan een betere prestatie. Denk daarbij aan esthetische sporten zoals turnen en kunstrijden, sporten in gewichtsklassen zoals judo en roeien en sporten waarbij zwaartekracht een grote rol speelt, zoals hardlopen, wielrennen en triatlon.
Oorzaken en risicofactoren eetstoornissen
Door een combinatie van biologische, psychosociale en omgevingsfactoren kunnen verstoord eetgedrag en eetstoornissen ontstaan bij sportende vrouwen. Het hebben van een lagere angstdrempel lijkt hierin een belangrijke rol te spelen. Bij een lagere angstdrempel voelen vrouwen zich constant ‘onveilig’ in het leven. Om zich toch staande te houden, neigen zij naar controledrang en perfectionisme. Deze controledrang en pefectionisme kunnen zich uiten in een eetstoornis.
Andere factoren die verstoord eetgedrag kunnen triggeren zijn onder meer:
- Een laag zelfbeeld;
- (Onrealistisch) hoge verwachtingen omtrent prestaties, uiterlijk en gewicht;
- Zichzelf vergelijken met andere sportsters;
- Streven naar een (onrealistisch) ideaalbeeld;
- Frequent wegen en meten;
- Opmerkingen van anderen over gewicht of uiterlijk;
- Sterke focus op uiterlijk, zoals op social media of bij het dragen van weinig verhullende sportkleding;
- Veranderingen in lichaamsbouw, zoals in de puberteit, na een zwangerschap of tijdens de overgang;
- Noodzaak tot gewichtsverlies of -toename vanwege het beoefenen van een gewichtsklassesport.
Gevolgen verstoord eetgedrag en eetstoornissen
Verstoord eetgedrag en eetstoornissen kunnen ernstige gevolgen hebben voor zowel de mentale als fysieke gezondheid. Vrouwen met een eetstoornis ervaren vaker (sociale) angstklachten en depressieve gevoelens. Ook verliezen deze vrouwen zich vaker in middelenmisbruik. Dat zorgt ervoor dat een eetstoornis één van de meest dodelijke mentale gezondheidsaandoeningen is. Bovendien kunnen eetstoornissen, vooral wanneer deze langdurig zijn, leiden tot lichamelijke problemen. Denk hierbij aan maag-darmklachten, uitdroging en een tekort aan belangrijke voedingsstoffen.
Ook kan een eetstoornis een fors energietekort veroorzaken. Een groot energietekort kan op zijn beurt leiden tot een scala aan problemen, zoals een lage botdichtheid met mogelijke vermoeidheidsbreuken, verlies van de menstruatiecyclus of andere hormonale verstoringen, ijzertekort, afname van de spieropbouw, vertraagd herstel, blessures en een verlaagde weerstand. Ook heeft een eetstoornis invloed op de prestatie. Zo gaat vaak je duurvermogen, je kracht en je concentratie achteruit. Op lange termijn kan een eetstoornis zelf het risico op hart- en vaatziekten verhogen en kan het leiden tot vruchtbaarheidsproblemen.
Hoe herken je een eetstoornis
Het herkennen van verstoord eetgedrag of een eetstoornis kan lastig zijn. Het kan voor jou als sportende vrouw heel normaal aanvoelen om altijd gezond te willen eten of om regelmatig op de weegschaal te staan. Belangrijk is om jezelf af te vragen of je last hebt van de manier waarop je met eten omgaat. Of dat de manier waarop jij met eten omgaat jezelf in de problemen brengt, omdat je daardoor niet goed voor jezelf zorgt. Het op tijd herkennen van deze problemen is cruciaal voor een goede behandeling.
Naast de voorbeelden uit de afbeelding kan verstoord eetgedrag soms ook herkend worden aan veranderingen in gedrag, humeur en sportprestaties. Denk daarbij aan afzondering tijdens gezamenlijke maaltijden, obsessief bezig zijn met eten en gewicht, concentratieproblemen, meer blessureleed en een verminderd herstel na trainingen.
Wat te doen bij eetstoornissen
Een snelle start van een behandeling is belangrijk voor een goed en volledig herstel. Trek dus gelijk aan de bel op het moment dat je jezelf of iemand anders herkent in de benoemde kenmerken. Dat kan erg lastig zijn in beide gevallen.
Aarzel niet om het gesprek aan te gaan en je zorgen kenbaar te maken of om iemand in vertrouwen te nemen wanneer je zelf merkt dat je worstelt met een verstoord eetpatroon. Een vertrouwenspersoon kan bijvoorbeeld je huisarts zijn, maar ook je coach, je sportarts of iemand die je vertrouwt en dicht bij je staat. In het herstel kan een multidisciplinair team helpen in het opstellen van een passend behandelplan voor de sporter en mogelijk de trainer/coach. Een multidisciplinair behandelteam bestaat uit tenminste een arts, een voedingsdeskundige en een psycholoog. Zo wordt er gezorgd dat het verstoord eetgedrag of eetstoornis op alle vlakken behandeld kan worden.
Meer informatie over eetstoornissen
Er zijn verschillende websites waar veel informatie beschikbaar is over eetstoornissen. Op de websites van Stichting Kiem en Proud2Bme vind je bijvoorbeeld algemene informatie over eetstoornissen.
Voor specifieke informatie over eetstoornissen en sport, zijn de websites van Eetproblemen in de sport en de recent gelanceerde pagina van NOC*NSF over eetstoornissen goede bronnen.
Bronnen
Topsport Topics- Factsheet eetstoornissen en verstoord eetgedrag
Werkzaam in het Martini Ziekenhuis/het Omnium in Groningen. Bondsarts bij het langebaan schaatsen. Expertisegebied: hardloopblessures en duursport. Slaap en HRV-specialist. Polikliniek Sport&Gyn gestart in het Martini Ziekenhuis, een polikliniek speciaal voor de sportende vrouw.
