- Snel herstel met onze oefeningen
- Trainingsprogramma’s op maat
- Betrouwbare informatie van de sportzorgprofessional
Hallux valgus (Scheve grote teen)
Hallux valgus in het kort:
- Een hallux valgus is een grote teen die wijst in de richting van de tweede teen, oftewel een scheve grote teen.
- Een hallux valgus kan leiden tot pijn aan de grote teen tijdens het wandelen of hardlopen, maar ook tot pijn aan de knie, heup of lage rug.
- Pijn bij de hallux valgus treedt vaak pas na jaren op en kan komen door slijtage van het gewrichtskraakbeen of door een knobbel (bunion).
Snel navigeren naar:
Wat is een hallux valgus?
Een hallux valgus is een grote teen die wijst in de richting van de tweede teen, oftewel een scheve grote teen. Door deze stand komt er aan de binnenkant van de voet een hoek. Hoe groter de scheefstand, hoe groter de hoek. De scheefstand wordt in graden weergegeven. De standsverandering van de grote teen gaat geleidelijk, wanneer er geen actie wordt ondernomen, kan de scheefstand elk jaar circa twee graden erger worden. Vaak is bij een hallux valgus de grote teen ook nog een beetje gedraaid gaan staan. Ook kan er een sprake zijn van een zwelling bij de knokkel, een bunion.
Een hallux valgus kan leiden tot pijn aan de grote teen tijdens het wandelen of hardlopen, maar ook tot pijn aan de knie, heup of lage rug, doordat de stand van andere gewrichten en de manier van bewegen door de hallux valgus ook kunnen zijn veranderd. De problemen ontstaan pas na jaren scheefstand. Voetoefeningen kunnen de klachten doen afnemen en eventuele verergering van de hallux valgus stand doen afremmen.
Hoe vaak komt een hallux valgus voor?
Naar schatting heeft één op de drie tot vier Nederlanders in meer of mindere mate een hallux valgus. Bij vrouwen komt dit meer voor dan bij mannen. Een hallux valgus leidt niet bij iedereen tot klachten.
Symptomen van een hallux valgus
Er zijn verschillende manieren waardoor pijn kan ontstaan bij een hallux valgus:
1. Pijn door een bunion
Door de scheefstand van een hallux valgus onstaat er een zwelling en roodheid aan de binnenzijde van de grote teen. Zo’n verdikking wordt een knobbel of bunion genoemd. Door het dragen van smalle schoenen, kan er druk ontstaan op de bunion, wat voor een verhoogde druk en verergerende zwelling kan zorgen in de loop van de dag. Dit kan leiden tot pijn bij het lopen en pijn bij rust.
2. Pijn door slijtage van het gewrichtskraakbeen
Doordat bij een hallux valgus de botstukken van de grote teen niet meer recht tegenover elkaar staan, is de ruimte tussen beide botstukken, oftewel de gewrichtsspleet, niet overal meer even groot. De belasting in het gewricht wordt dan niet meer gelijkmatig verdeeld over de twee oppervlakten van de beide botstukken. Hierdoor wordt het kraakbeen op de plekken waar de druk het grootst is dunner. Het kapsel van het gewricht raakt geïrriteerd en hierdoor zullen de bewegingen van het gewricht minder makkelijk gaan. Het gewricht wordt stijver en pijnlijker.
3. Voorvoetpijn
Doordat het middenvoetsbeentje van de hallux valgus (scheve grote) teen naar buiten gaat staan, helpt deze niet meer goed om het lichaamsgewicht te dragen. De middenvoetsbeentjes van de andere tenen krijgen hierdoor meer te dragen en kunnen overbelast raken. Dit kan pijn en (pijnlijke) eeltvorming geven onder de bal van de voet. Daarnaast kan de hallux valgus zo hard tegen de andere tenen aan gaan drukken, dat het gewricht aan de basis van de tweede teen uit de kom kan raken, wat zorgt voor voorvoetpijn.
4. Hamertenen (standsverandering van de andere tenen)
Bij een hallux valgus duwt de grote teen tegen de tweede teen en soms ook tegen de andere tenen. Hierdoor kan de tweede en soms ook de derde teen krom gaan staan. Dit noemt men een hamerteen. Een hamerteen kan aan de bovenkant pijnlijk zijn, doordat schoeisel er tegenaan schuurt. Ook kan een hamerteen klachten geven onder de voorvoet, doordat het middenvoetsbeentje naar beneden wordt gedrukt.
5. Zenuwbeknelling
Doordat de grote teen bij een hallux valgus de andere tenen opzij drukt, kunnen zenuwen tussen die tenen bekneld raken. Een beknelde zenuw wordt dik en vormt een neuroom, wat stekende pijnklachten kan geven op de plek van de beknelling. Zenuwbeknellingen bij een hallux valgus bevinden zich vaak rond de 3e en 4e teen.
Oorzaak van een hallux valgus?
Het grote teen gewricht bestaat uit het eerste middenvoetsbeentje en het eerste kootje. Het eerste middenvoetsbeentje, het eerste kootje en het tweede kootje horen in een rechte lijn te staan. Spieren, kapsels en de banden rondom het gewricht moeten de stand van de grote teen recht houden. Als door welke oorzaak dan ook de stand van het gewricht van de grote teen verandert, verandert ook de trekrichting van de spieren. Als u niets doet aan de scheve grote teen, zal de scheefstand met het jaar erger worden. Door te oefenen wordt het grote teen gewricht weer losser, worden de spieren sterker en zal de grote teen weer recht(er) gaan staan.
Risicofactoren hallux valgus
Wat draagt bij dat je een hallux valgus oploopt?
Wetenschappers kunnen niet verklaren waarom sommige mensen geen hallux valgus krijgen, anderen maar aan één voet en weer anderen aan beide voeten. Wat wel bekend is, is dat kinderen die te kleine schoenen dragen een vergroot risico hebben op het krijgen van een hallux valgus. Ook is bekend dat bij volkeren die nooit op schoenen lopen, er vrijwel geen scheve grote tenen (hallux valgus) voorkomen. Bij deze volkeren heeft maar 2% een hallux valgus. Dit verschil hoeft echter niet per se in de schoen te zitten, maar kan ook in de manier van leven zitten (westerse volkeren zitten veel, gebruiken vaak een auto en dragen vaker hakken).
Wat kan ik zelf doen bij een hallux valgus?
Wat de oorzaak van de hallux valgus ook is, met het trainen van de voetspieren kan je ervoor zorgen dat de klachten afnemen en eventuele verergering van de stand wordt afgeremd. Het resultaat is afhankelijk van de mate waarin je hallux valgus hebt, hoe lang je deze al hebt en hoeveel je oefent. Je hebt de hallux valgus niet van de ene op de andere dag gekregen en bent de scheve grote teen dan ook niet van de ene op de andere dag kwijt. Als het gewricht van de grote teen niet meer beweeglijk is, is het nog steeds goed om de voetspieren te trainen. Sterkere spieren in de voet zorgen ook voor een andere houding en een verbetering van de afwikkeling van de voet tijdens het lopen.
Behandelbeleid bij een hallux valgus
Er zijn verschillende behandelingen mogelijk bij een hallux valgus. Welke behandeling effectief is om de klachten van een hallux valgus te verminderen, is afhankelijk met de oorzaak van de pijnklachten.
- Zolen
Steunzolen worden vaak voorgeschreven bij een hallux valgus en andere voetklachten vanuit het idee dat voeten ondersteuning nodig hebben. De steunzolen nemen de taak van de voetspieren over, waardoor de spieren minder hoeven te doen. In het gunstigste geval wordt het verergeren van de scheefstand van de grote teen voorkomen met steunzolen, de grote teen gaat er echter niet rechter van staan.
Voor hardlopen worden sportsteunzolen aanbevolen om de gevolgen van de scheefstaande grote teen (hallux valgus), namelijk het te veel naar binnen rollen van de voet, tegen te gaan. Idealiter wordt het gebruik van inlays met afwikkel ondersteuning gecombineerd met oefeningen, zodat uw voet uiteindelijk zelf weer stabiel wordt.
- Medical tape
Ook kan medical tape een middel zijn die wordt ingezet bij een hallux valgus. Met medical tape kan de grote teen in een rechtere stand ten opzichte van het middenvoetsbeentje worden gebracht. Hierdoor verbetert ook het verloop van de spieren en is het makkelijker om de spieren rond de grote teen te oefenen. Met tape verbeter je direct de voetafwikkeling en wordt de voet stabieler. Gebruik het tape minimaal 3 tot 6 maanden. Hoe je de voet kunt tapen, vind je op deze pagina.
- Spalkjes
Bij de behandeling van een hallux valgus kunnen spalkjes worden ingezet die de grote teen rechthouden om de pijn te verminderen. Een spalkje kan de oorzaak van de hallux valgus klachten niet wegnemen, maar in de meeste gevallen wordt de pijn aanzienlijk verminderd.
- Operatieve ingreep
Wanneer er ernstige klachten zijn en wanneer de hallux valgus samengaat met (beginnende) artrose wordt vaak geopereerd, waarbij het doel van de operatie is om de stand van de grote teen blijvend te corrigeren. Er kunnen bij deze operatie verschillende technieken worden toegepast, afhankelijk van de aard van de hallux valgus. Na de operatie is zo’n 6 weken herstel nodig, waarbij het nodig is om rust te houden en/of met krukken te lopen. Ook kan het nodig zijn om met aangepast schoeisel te lopen om de geopereerde plek te ontzien. Hoe lang het duurt voordat de klachten na de operatie weg zijn, is afhankelijk van de ernst van de hallux valgus. Het kan variëren van enkele dagen tot enkele weken. De volledige herstelperiode neemt bij de meeste mensen in totaal een jaar in beslag. Er kunnen na een operatie complicaties optreden of klachten kunnen terugkomen. Neem dit voorafgaand aan de operatie altijd goed door met de orthopedisch chirurg die de operatie uit gaat voeren.
Voorkomen (preventie) van een hallux valgus
Probeer de voeten minimaal een half uur per dag op een natuurlijke manier te gebruiken, dus zonder schoeisel. Op die manier blijft de voetbal soepel en de voetspieren actief. Ook het blootvoets door het zand lopen helpt om de voeten soepel en de voetspieren actief te houden.
De informatie in dit artikel is afkomstig uit het boek Voetentraining (2017; auteurs Yvonne Bontekoning en Cocky Hoogeveen) en beoordeeld door sportarts Sandra Chung.