Snel herstel met onze oefeningen
Trainingsprogramma’s op maat
Betrouwbare informatie van de sportzorgprofessional

Sportmedische onderzoeken en sportkeuringen

Net zoals een auto elk jaar een APK dient te ondergaan, is het belangrijk je lichaam te checken voordat je het serieus gaat belasten. Dat kan door het ondergaan van een sportkeuring. Deze brengt jouw gezondheid en belastbaarheid in beeld en wordt geadviseerd aan beginnende sporters, intensieve sporters, maar ook aan patiënten met chronische ziekten.
Op deze pagina vertellen we je alles over sportmedische onderzoeken en verplichte sportkeuringen.

Maak gemakkelijk direct een afspraak bij de sportarts in jouw buurt

Sportkeuring versus sportmedisch onderzoek

Vroeger bestond de sportkeuring uit tien diepe kniebuigingen en werd de bloeddruk gemeten. Tegenwoordig is de sportkeuring flink uitgebreid en spreken we liever van een sportmedisch onderzoek. Deze onderzoeken zijn bedoeld om te komen tot een veilige en verantwoorde sportbeoefening. Ook wordt er een juist inzicht in conditie en een hierbij passend, gericht trainingsadvies gegeven.

De term sportkeuring wordt alleen nog gehanteerd bij een aantal takken van sport waarvoor het ondergaan van een sportmedisch onderzoek verplicht is.

Waarom een sportmedisch onderzoek ondergaan?

Niet iedereen hoeft zich te laten keuren voordat hij gaat sporten. In sommige gevallen kan het echter wel verstandig zijn om dit te doen.
Een sportmedisch onderzoek wordt zeker aangeraden als:

je een aandoening of ziekte hebt of er hart- en vaatziekten in de familie voorkomen.
je tijdens inspanning klachten hebt zoals duizeligheid, hartkloppingen, of pijn op de borst.
je een ongewone vermoeidheid ervaart.
je slecht herstelt na inspanning.
je afname van het presentatievermogen ervaart zonder een trainingsafname.
je in het verleden nooit intensief aan sport hebt gedaan.
je wilt weten wat je omslagpunt is om zo je trainingszones te berekenen.
je wilt beginnen met sporten.
je exact je trainingszones wilt weten.

Ook als je een pijntje of een lichte blessure hebt, kan het verstandig zijn er naar te laten kijken voordat het uitgroeit tot een chronische blessure. Natuurlijk kun je ook gewoon nieuwsgierig zijn naar hoe je er voor staat en wil je zo goed mogelijk geïnformeerd je sport bedrijven.

Welke sportmedische onderzoeken zijn er?

Sportmedische onderzoeken zijn er in verschillende soorten en maten en je kunt het zo uitgebreid maken als jezelf wilt. Van een vragenlijst gecombineerd met kort lichamelijk onderzoek tot een inspanningstest. Bij een inspanningstest wordt er een ECG (hartfilmpje) gemaakt tijdens inspanning. Er wordt gekeken of jouw hart de inspanning aankan. Iedereen kan een sportmedisch onderzoek laten verrichten.

Voor het onderzoek is er een uitgebreide vragenlijst. In deze vragenlijst komen verschillende thema’s aanbod. Het is belangrijk om een indruk te krijgen over hoe jij je sport beoefent; om welke sport(en) gaat het? Hoe lang sport je al? Op welk niveau sport je? Rijd of speel je wedstrijden, maak je zware toertochten of wil je gewoon fit blijven? Hoeveel uur besteed je aan je hobby /sport en hoe ziet het weekprogramma er uit?

Basis Sportmedisch Onderzoek

Voor sporters die minder dan 7 uur/week sporten en daarbij geen/weinig problemen hebben. Ook geschikt voor jeugdsporters.

Inhoud:

Lengte, gewicht, vetpercentage, ogentest, kleurentest, urinetest
Algemeen intern en orthopedisch onderzoek.
Specifiek orthopedisch onderzoek gericht op de sporttak en op eventuele klachten.
Advisering.
Standaard rapportage.

Maak direct een afspraak met de sportarts in jouw buurt

Basisplus Sportmedisch Onderzoek

Voor personen die intensief sporten (> 7 uur/week) of dit willen gaan doen. Ook voor sporters met meerdere of steeds terugkerende problemen, ofzelf dit onderzoek willen. Ook licentiekeuring voor de KNWU.

Inhoud:

Als het Basis Sportmedisch Onderzoek.
Longfunctie.
Elektrocardiogram (rust-ECG).
Bloedonderzoek met hemoglobine (Hb) en cholesterol. Op indicatie kan extra bloedonderzoek worden verricht.

Maak direct een afspraak met de sportarts in jouw buurt

Groot Sportmedisch Onderzoek

Voor personen die zeer intensief sporten, en/of die ouder zijn dan 35 jaar, zeker wanneer ze na een periode van jaren inactiviteit weer met sporten willen beginnen. Conditiemeting en beoordeling van de belastbaarheid van het hart zijn de toegevoegde waarden.

Inhoud:

Als Basisplus Sportmedisch Onderzoek
Maximale inspanningstest met ECG-controle. Bij de inspanningstest wordt er een ECG (hartfilmpje) gemaakt tijdens inspanning. De sportarts kan zien hoe het hart zich bij inspanning gedraagt.

Waarom een Groot Sportmedisch Onderzoek?

Afwijkingen aan het hart komen meestal pas tot uiting bij een maximale inspanningstest.
Bepaling van uw maximale hartslag, waardoor er individuele trainingsrichtlijnen kunnen worden vast gesteld (waar moet uw hartslag liggen voor vetverbranding, conditietraining.
Blessures tot een minimum beperken.
Risico’s op hart- en vaatziekten verkleinen.
Sportkeuze laten aansluiten bij uw hun fysieke lichamelijke kwaliteiten.

Maak direct een afspraak met de sportarts in jouw buurt

Uitgebreid sportmedisch onderzoek

(ook wel topsportmedisch onderzoek genoemd)

Voor personen die zeer intensief sporten en daarbij prestatiegericht bezig zijn. Een must voor wielrenners, hardlopers en triatleten.

Inhoud:

Als Groot Sportmedisch Onderzoek
Ademgasanalyse (anaerobe drempeltest): tijdens de maximale inspanningstest vindt er ademgasanalyse plaats. Met deze waarden kan nauwkeurig de anaerobe drempel (omslagpunt) worden bepaald, de VO2-max en de trainingszones. Tijdens de inspanningstest wordt telkens de intensiteit verhoogd onder continue ECG-controle. Vervolgens worden de trainingszones bepaald aan de hand van de anaerobe drempel, rusthartfrequentie en maximale hartfrequentie.

Maak direct een afspraak met de sportarts in jouw buurt

Dynamische fietspositie analyse

Het blijkt dat bij een te lage of te hoge positie er vooral bij wielrenners blessures ontstaan in knieën en/of rug. Dit maakt een goede fietspositie heel erg belangrijk.

Bij veel uren trainen hoort een optimaal krachtenbalans.
Bij een slechte fietspositie worden blessures aangesterkt.
Bij een goede fietspositie worden blessures voorkomen.
Een dynamische fietsmeting geeft je juiste informatie over hoe je fietst. Fietsen doe je bewegend en niet stilzittend.
De dynamisch meting zorgt ervoor dat compensatiemechanismen tijdens bewegingen blootgelegd worden.
Door een betere fietspositie zal de atleet zijn trapfrequentie/trapkracht beter kunnen benutten.

Uitleg van termen uit het sportmedisch onderzoek

Zoals gezegd: zie een sportmedisch onderzoek voor je lichaam als een APK voor je auto. Zo controleert de sportarts verschillende 'onderdelen' uitvoerig.

Hieronder lees je de termen die de sportarts gebruikt bij een sportmedisch onderzoek.

Vetpercentage en buikomvang

Een meetbare indicator voor een gezond gewicht is de buikomvang. Het aantal centimeters van de buikomvang is een maat voor de hoeveelheid vet in de buikholte. De buikomvang hangt nauw samen met de BMI (Body Mass Index) en het totale percentage lichaamsvet.
Als het vet rond de buik zit is dit nadelig voor de gezondheid. Dit noemen we de “appelvorm” of mannelijke vetverdeling. Bij deze vorm treden vaker aandoeningen als suikerziekte, hoge bloeddruk, kortademigheid en hart- en vaatziekten op.
Bij een “peervorm” zit het meeste vet rond de heupen en bovenbenen. Deze vetophopingen komen veel bij vrouwen voor. Dit heet ook wel: de peervormige of vrouwelijke vetverdeling.
Deze vorm geeft ook risico's voor de gewrichten.
Het vetpercentage wordt bepaald aan de hand van vier huidplooien en via een tabel omgerekend; normaalwaarden gekoppeld aan leeftijd en geslacht.

Referentiewaarden vetpercentage

	Man	Vrouw
Vetpercentage
Leeftijd 17 - 30 jaar	< 15	< 25
Leeftijd 30 - 40 jaar	< 17,5	< 27,5
Leeftijd > 40 jaar	< 20	< 30

Ogen

Voor beide ogen worden testen gedaan: veraf zien, diepte en kleuren.

Longfunctie

De Vitale Capaciteit is de maximale longinhoud, de 1-seconde-waarde is een maat voor de elasticiteit van de longen. De normaalwaarden staan achter de behaalde waarde vermeld en zijn gerelateerd aan leeftijd, geslacht en lengte.

Urineonderzoek

De urine wordt onderzocht op glucose en eiwit. De aanwezigheid van glucose kan wijzen op diabetes.

Bloedonderzoek

Totaal cholesterol en HDL: HDL cholesterol en LDL cholesterol zijn nodig voor ons lichaam en moeten in een bepaalde verhouding voorkomen. HDL wordt ook wel gezien als het “gunstige” cholesterol. HDL verwijdert het teveel aan cholesterol uit de vaatwanden en de cellen en vervoert dit naar de lever. De lever verwerkt dit cholesterol en scheidt het via de gal uit. Bovendien ruimt HDL ook neergeslagen verzadigde vetten op.
Bezinking: de bezinking is verhoogd als er ontstekingen en infecties in het lichaam zijn.
Hematocriet en hemoglobinegehalte (Hb); het Hb-gehalte in het bloed is een maat voor het zuurstofdragend vermogen van de rode bloedcellen. Bij een laag hematocriet en lage Hb-waarde (“tekort aan ijzer”) kan er sprake zijn van “bloedarmoede".

Bloeddruk

Maat voor de elasticiteit van het vaatstelsel; van belang is vooral de onderdruk (diastole), deze dient lager te zijn dan 100 mm Hg, liefst 80 mm Hg. Lees meer over hoge bloeddruk en sport.

Rust-ECG

Een rust-ECG ("hartfilmpje") geeft informatie over het hart in rust. Op een ECG wordt gekeken naar het hartritme en de geleiding van de electrische activiteit in het hart en kunnen bepaalde (aangeboren en verworven) hartaandoeningen worden opgespoord. Als het hart schade heeft gehad (bijv na een hartinfarct) kun je dat ook zien op het ECG. Ook bepaalde longproblemen kunnen afwijkingen geven op het ECG. Veranderingen op een ECG ten opzichte van vorige ECG's zijn een belangrijke aanwijzing voor hartproblemen. Een ECG vormt een essentieel onderdeel van een sportmedisch onderzoek, zeker indien de vraag beantwoord moet worden of het veilig is om te sporten en of het hart zich door een hartafwijking niet abnormaal heeft aangepast aan de sportbelasting.

Sporten? Eerst even het hart laten keuren!

ECG bij inspanning (inspanningstest)

De sportarts maakt een hartfilmpje bij inspanning (ook wel een inspanningtest genoemd) om de hartfunctie tijdens belasting te controleren. Een inspanningstest geeft waardevolle informatie. Fanatieke sporters krijgen met een inspanningstest inzicht in de maximale hartslag. Hiervoor berekent de arts je trainingszone waardoor je gericht kunt trainen en je prestaties kunt verbeteren. Een inspanningstest geeft een goed beeld van het functioneren van jouw hart tijdens inspanning. De informatie uit een inspanningstest zorgt ervoor dat je op een veilige en verantwoorde manier kunt sporten.

Maximale hartslag

Persoonlijk maximum; zegt niets over de getraindheid. De veel gebruikte formule “220 min leeftijd” is een grove maat en is van geen waarde voor individuele trainingssturing.

Ademgasanalyse (VO² max)

De inspanningstest kun je uitbreiden met een ademgasanalyse. De ademgasanalyse is een zeer nauwkeurige test die veel informatie geeft over fitheid en conditie. Tijdens de test krijg je een masker op. VO2max staat voor de maximale hoeveelheid zuurstof die een sporter kan opnemen tijdens een maximale inspanning. Bij een VO2max test wordt er met speciale apparatuur via de uitgeademde lucht gekeken wat er met het lichaam van een sporter gebeurt tijdens maximale inspanning. Met de test kunnen de volgende waarden bepaald worden:

Maximale zuurstofopname (absoluut – zegt iets over aanleg voor duursport en getraindheid)
De verzuringsdrempel of omslagpunt. Omslagpunt of anaerobe drempel is de verzuringsdrempel, waarbij het (maximale) tempo, uitgedrukt in het aantal hartslagen per minuut (hartslag bij omslagpunt) door de testpersoon gedurende een lange tijd (tot ongeveer een uur) kan worden volhouden. De hartslag bij het omslagpunt stijgt door een verbeterde conditie. Het vermogen waarop dit gebeurt is een voorspeller van duurprestaties en de hartslag kan gebruikt worden voor het optimaliseren van de trainingszones.
De eventuele oorzaak van kortademigheid tijdens de inspanning (indien van toepassing)

Aan de hand van de gegevens zal de sportarts met jou het trainingsprogramma bespreken en zo nodig aanpassen.

Referentiewaarden VO2 max

	Man	Vrouw
VO2 max/kg
Ongetraind	25 - 30	20 - 28
Gemiddeld	40 - 50	35 - 45
Goed	50 - 70	45 - 60
Uitstekend	> 70	> 60

Welk sportmedisch onderzoek is voor mij aan te raden?

Ben je onder de 35 jaar dan kun je kiezen voor een onderzoek met of zonder inspanningstest (fietstest).
Ben je boven de 35 jaar dan raden de sportartsen altijd aan om een onderzoek met inspanningstest (fietstest) te doen.
Ben je een sporter die wil weten waar je omslagpunt ligt dan kun je kiezen voor een onderzoek met spiro-ergometrie (ademgasanalyse). Je krijgt dan tijdens de inspanningstest een mondkap voor waardoor het mogelijk wordt precies te meten hoeveel zuurstof er wordt opgenomen en hoeveel CO2 er wordt uitgeademd. Met deze gegevens kan het omslagpunt heel precies worden gemeten en wordt het mogelijk om je van zeer gerichte trainingsadviezen te voorzien.

Op basis van de waardes uit de inspanningstest wordt, afhankelijk van het type onderzoek, een globaal of uitgebreid trainingsadvies voor je opgesteld.

Verplichte sportkeuringen

Er zijn enkele sporten / opleidingen die een onderzoek verplicht stellen voor deelname of voor bepaalde opleidingen. Klik op een sport / opleiding om meer te lezen.

Waar kan ik een sportmedisch onderzoek laten verrichten?

Een sportmedisch onderzoek kun je laten verrichten bij een sportmedische instelling onder supervisie van een sportarts of direct bij de sportarts zelf. Een sportmedische instelling (SMI) wordt ook wel een Sport Medisch Adviescentrum (SMA) of Sport Medisch Centrum (SMC) genoemd. Zowel SMA, SMC als SMI moeten voldoen aan de onafhankelijke kwaliteitscriteria voor instellingen die zijn vastgesteld door de Stichting Certificering Actoren in de Sportgezondheidszorg (SCAS-I).

Maak direct een afspraak met de sportarts in jouw buurt

Kosten en vergoedingen van sportmedische onderzoeken door zorgverzekeraars

De kosten van het sportmedisch onderzoek zijn per sportmedische instelling verschillend. Voor de kosten kun je het beste rechtstreeks contact opnemen met de instelling van jouw keuze.

De kosten worden, wanneer je een aanvullende verzekering hebt, door de meeste zorgverzekeraars (gedeeltelijk) vergoed. De vergoeding voor het sportmedisch onderzoek valt onder de aanvullende verzekering en heeft dus geen invloed op het eigen risico. Klik voor een overzicht van vergoedingen per zorgverzekeraar.

Sporters over sportmedische onderzoeken en verplichte sportkeuringen

Regelmatig verschijnen er blogs van sporters op internet die gaan over de ervaringen met het sportmedisch onderzoek. Hieronder een verzameling.

Medische verklaring voor diverse evenementen

Zonder medische verklaring wordt met name in Frankrijk en Italië de toegang tot een evenement steeds vaker geweigerd. Zo mag je echt niet starten bij de Alpe D’HuZes, Marmotte of Marathon van Parijs en Rome zonder verklaring. Ook wel 'Certificat medical'/'certificato medico' genoemd.

Ben je op zoek naar een gezondheidsverklaring voor deelname aan een sportevenement? Op deze pagina vind je de meest gevraagde verklaringen. Print deze uit, maak een afspraak en kom langs bij een sportarts werkzaam in een sportmedische instelling.