• Snel herstel met onze oefeningen
  • Trainingsprogramma’s op maat
  • Betrouwbare informatie van de sportzorgprofessional

Burn-out onder sporters

Een ‘sportersburn-out’ is een bestaand fenomeen. Wetenschappelijke literatuur (Raedeke & Smith, 2001 in DeFreese et al., 2015) geeft aan dat een burn-out wordt gekenmerkt door 3 factoren:

  • emotionele en fysieke uitputting door de hoge eisen van trainingen en wedstrijden;
  • een verminderd gevoel van presteren en constante neiging om je eigen prestaties negatief te zien;
  • sport devaluatie: een negatieve, afstandelijke houding richting sport waarbij je je niet meer druk maakt over je sportprestaties en twijfelt aan de waarde die sport heeft.

Een burn-out is multidimensionaal, en (zeer waarschijnlijk) een reactie op overmatige, chronische stress. Daarnaast is het goed om te benoemen dat een burn-out voor iedereen anders is; de subjectieve ervaring is erg belangrijk.

Zijn bovenstaande gevoelens herkenbaar? Neem dan contact op met een sportpsycholoog.

Direct naar de sportpsycholoog

Hoe kun je een burn-out oplossen of voorkomen?

1. Monitoren van je gezondheid

Het monitoren van je gezondheid kun je bijhouden met vragenlijsten (zoals de REST-Q of de ABQ), een dagboek, of een app (zoals Daylio, Reflectly, Happify). Een burn-out is vaak een reactie op te veel stress. Dat terwijl je binnen de sport juist op zoek bent naar manieren om je grenzen te verleggen en hiermee ‘gezonde’ stress opzoekt. Het monitoren van stress en herstel is hierdoor extra belangrijk om eerste signalen van een disbalans op te pikken (Heidari et al., 2017).

2. Aandacht besteden aan een gezonde levensstijl

In het algemeen is je belangrijkste doel om de balans weer te herstellen tussen wat jouw sport van je vraagt, en de mogelijkheden die je hebt om om te gaan met stress. Naast voldoende rust en herstel, kan het helpen om meer aandacht te besteden aan een gezonde levensstijl, bijvoorbeeld gericht op het omgaan met je studie, sociale contacten, voeding, slaap en ontspanning. Hier kun je bijvoorbeeld een training in volgen of individuele begeleiding in vragen van een coach of (sport)psycholoog (DeFreese et al., 2015).

3. Je omgeving

Ook kan de omgeving dingen doen om burn-out te voorkomen of te herstellen. Het stimuleren van positieve feedback, betere sociale contacten binnen het team en met de coach en goede communicatie, meer zeggenschap voor sporters, meer focus op succes en vooruitgang, het verminderen van werkdruk, het verduidelijken van rollen, normen en waarden en het stimuleren van andere aspecten in het leven van een sporter kan allemaal helpen (DeFreese et al., 2015; Gustafsson et al., 2017). Dit kan onder andere door teambijeenkomsten, individuele gesprekken, teambuilding activiteiten, het opstellen van persoonlijke en team doelen.

Vroege signalen van een (sporters)burn-out

Zijn de volgende signalen je bekend, dan kunnen dit vroege signalen zijn van een burn-out:

  • langdurig verminderde motivatie;
  • (frustratie over) verminderde resultaten/prestatie;
  • een gevoel van controleverlies;
  • ‘mood swings’;
  • niet-werkzaam gedrag (je probeert het wel maar het lukt/werkt steeds niet).

Het is belangrijk om deze signalen serieus te nemen en goed voor jezelf te zorgen. Zo voorkom je dat een burn-out zich verder kan ontwikkelen.

 

Ontstaan (sporters)burn-out

De wetenschap is er nog niet helemaal over uit hoe een burn-out precies ontstaat. Er zijn verschillende theorieën waarbij de ene zich meer richt op het stress-aspect en anderen meer ingaan op de motivatie die je hebt om te (blijven) sporten. Gustafsson en collega’s (2011) hebben deze theorieën gecombineerd in een model. Volgens hen zijn er verschillende dingen die bijdragen aan de ontwikkeling van een burn-out. Dit zijn dus ook specifieke punten waar je voor jezelf op kunt letten. Zoals:

  • (te) hoge trainings- en/of school/werk eisen;
  • stressvolle sociale contacten;
  • negatieve prestaties;
  • verminderd herstel;
  • vroeg succes, wat kan zorgen voor veel druk en stress;
  • perfectionisme;
  • angstig zijn;
  • minder coping mogelijkheden (vaardigheden om om te gaan met stress en problemen);
  • minder sociale steun;
  • verminderd gevoel van zelf-zeggenschap en zelfvertrouwen;
  • een ‘gevangen’ gevoel doordat de sport heel belangrijk voor je is en doordat je er al veel in geïnvesteerd hebt (zoals tijd en geld), maar ook door de sociale verplichtingen en omdat je weinig alternatieven hebt. Dit geeft vooral aan waarom je soms toch actief blijft in je sport, ondanks de negatieve gevolgen van een burn-out.

Gevolgen burn-out

Een burn-out heeft verschillende mentale gevolgen, zoals:

  • verminderde motivatie en prestaties;
  • negatieve en depressieve gevoelens;
  • verminderde fysieke en mentale gezondheid;
  • mogelijke uitval in de sport;
  • impact op je sociale contacten (DeFreese et al., 2015).

Er zijn ook veel verschillende fysieke aspecten, zoals:

  • extreem zweten;
  • niet goed herstellen na een intensieve training;
  • verminderde techniek;
  • slechte concentratie;
  • verminderd honger gevoel;
  • slechter slaapritme;
  • verhoogd risico op blessures.

Je omgeving van invloed op (sporters)burn-out

Ook is het belangrijk goed te kijken naar jouw omgeving, want deze kan ook een belangrijke rol spelen in de ontwikkeling en de oplossing voor jouw burn-out gevoel. Merk je dat je weinig ondersteuning voelt van je sociale omgeving, en/of negatief contact hebt met bijvoorbeeld teamgenoten, en/of een veeleisende coach, dan kunnen dit risicofactoren zijn voor een burn-out (Gustafsson et al., 2017; Pacewicz et al., 2019).

Recovery represents a delicate and juggling act, consisting of both physical and mental strategies to be placed at the right time in a reasonable dose

(Heidari et al., 2017).

Herken jij je in dit artikel over (sporters)burn-out?

Als je het gevoel hebt dat bovenstaand verhaal op jou (of een bekende) van toepassing is, kun je overwegen om een sportpsycholoog te raadplegen. Een sportpsycholoog kan op team-, coach- en individueel niveau bij helpen.

Vind eenvoudig een geaccrediteerde sportpsycholoog bij jou in de buurt die aangesloten is bij VSPN.

Direct naar de sportpsycholoog

Diana van Winden, sportpsycholoog

Diana van Winden is sportpsycholoog en haar praktijk bevindt zich in Zuid-Holland. Diana doet promotieonderzoek (2016-heden) bij de Hogeschool voor de Kunsten, Codarts Rotterdam en de Vrije Universiteit Amsterdam naar de mentale aspecten van dansblessures. Enerzijds kijkt ze naar eventuele mentale risicofactoren, en anderzijds naar de invloed van blessures op de mentale gesteldheid van dansers.

Referenties

  • DeFreese, J. D., Raedeke, T. D., & Smith, A. L. (2015). Athlete burnout: An individual and organizational phenomenon. In Applied Sport Psychology: Personal Growth to Peak Performance (pp. 444–461).
  • Gustafsson, H., DeFreese, J. D., & Madigan, D. J. (2017). Athlete burnout: review and recommendations. Current Opinion in Psychology, 16, 109–113. https://doi.org/10.1016/j.copsyc.2017.05.002
  • Gustafsson, H., Kenttä, G., & Hassmén, P. (2011). Athlete burnout: An integrated model and future research directions. International Review of Sport and Exercise Psychology, 4(1), 3–24. https://doi.org/10.1080/1750984X.2010.541927
  • Heidari, J., Kölling, S., Pelka, M., & Kellmann, M. (2017). Monitoring the Recovery-Stress State in Athletes. In M. Kellmann & J. Beckmann (Eds.), Sport, Recovery, and Performance (1st ed., pp. 3–18).
  • Martinent, G., Louvet, B., & Decret, J. C. (2020). Longitudinal trajectories of athlete burnout among young table tennis players: A 3-wave study. Journal of Sport and Health Science, 9(4), 367–375. https://doi.org/10.1016/j.jshs.2016.09.003
  • Pacewicz, C. E., Mellano, K. T., & Smith, A. L. (2019). A meta-analytic review of the relationship between social constructs and athlete burnout. Psychology of Sport and Exercise, 43, 155–164. https://doi.org/10.1016/j.psychsport.2019.02.002
  • Raedeke, T. D., & Smith, A. L. (2001). Development and preliminary validation of an athlete burnout measure. Journal of Sport and Exercise Psychology, 23(4), 281–306. https://doi.org/10.1123/jsep.23.4.281
Zoek een sportzorgprofessional