Sporten met CP

Sporten maakt iedereen fitter en gezonder. Als je sport zit je lekkerder in je vel en bouw je constant aan je zelfvertrouwen.Om (toekomstige) sporters met Cerebrale Parese (CP) op weg te helpen vind je hier alle informatie die je nodig hebt!

Op deze pagina vind je de volgende informatie: 

1. Starten met sporten

• Overzicht mogelijke sporten
• Paralympische sporter worden?
• Risico’s en contra-indicaties
• Medische screening
• Sporten met hulpmiddelen

2.  Trainen

• Wat is een training?
• Krachttraining met voorbeeldoefeningen
• Ademhalingsoefeningen

3. Meer informatie

• Brochure: Sporten met CP

1. Starten met sporten

Overzicht mogelijke sporten

Als je wilt starten met sporten weet je vaak niet waar je moet beginnen. Door de hoeveelheid verschillende sporten en verenigingen zie je door de bomen het bos niet meer. Misschien zeggen mensen in je omgeving dat het beter is om niet te sporten of dat je voorzichtig moet zijn. Wees gerust, sporters met CP kunnen vaak meer dan ze zelf denken. Zo stellen veel verenigingen hulpmiddelen beschikbaar en passen ze sporten aan zodat je gewoon kunt deelnemen. Met de juiste begeleiding kun je dus heel veel. Het belangrijkste is dat je het leuk vindt!

Bijna alle sporten zijn te beoefenen met de juiste begeleiding. Je moet alleen weten waar je terecht kunt! Stichting Onbeperkt Sportief heeft een overzicht gemaakt van het sportaanbod van Nederland. Op de website kun je met behulp van sportzoekers per provincie zoeken naar de mogelijkheden bij jou in de buurt. Het NOC*NSF heeft een volledige lijst met contactgegevens van de paralympische sportbonden op de site staan.

Hieronder hebben we sporten opgesomd die op Paralympisch niveau mogelijk zijn. Naast deze officiële sporten zijn veel meer gangbare sportieve opties, zoals wandelen, fietsen, dansen etc. Lokale en regionale sportverenigingen bieden vaak verschillende mogelijkheden voor de beoefening van de sport met specifieke beperkingen. Denk hierbij aan fitness en bijvoorbeeld hockey of korfbal. Vraag hierover informatie aan bij de vereniging bij je in de buurt.

Overzicht officiële aangepaste sporten:

• Alpineskiën
• Atletiek
• Bankdrukken
• Boccia
• CP-voetbal
• Handboogschieten
• Hippische sport
• IJssleehockey
• Roeien
• Rolstoelbasketbal
• Rolstoeltennis
• Tafeltennis
• Wielrennen
• Zeilen
• Zitvolleybal
• Zwemmen

Daarnaast zijn er ook verschillende interventies ontwikkeld die je kunnen helpen. Zo heeft Stichting Onbeperkt Sportief de erkende interventies Special Heroes voor het speciaal onderwijs en Revalidatie, Sport en Bewegen in de revalidatiesector geïmplementeerd. Via deze programma’s kunnen mensen met CP kennis maken met sport en begeleid worden naar een geschikte vorm van sportbeoefening. Ruim 350 scholen in het Speciaal onderwijs werken met het programma Special Heroes en ruim 30 revalidatie instellingen hebben een Sportloket. Voor meer informatie kun je ook eens contact opnemen met de sport- en beweegconsulent van het sportloket bij jou in de buurt.

Paralympische sporter worden?

Als je sport echt heel leuk vindt, beschikt over veel ambitie en ook talent hebt, ligt een carrière als topsporter misschien in jouw toekomst. Deelnemen aan de Paralympische Spelen is de ultieme droom voor elke topsporter. Deze weg is niet gemakkelijk en eist veel van de sporter en zijn omgeving. Het NOC*NSF is het officiële orgaan dat zich met Paralympische topsport bezig houdt. Zij bepalen onder andere de kwalificatienormen en organiseren de uiteindelijke uitzending naar de Paralympische Spelen.
Op de website paralympisch.nl staat meer informatie over de mogelijkheden om een paralympische topsporter te worden. Ook voor trainers is hier informatie te vinden over de herkenning van talent.
In de brochure lees je het inspirerende verhaal van Alyda Norbruis, een paralympische topsporter met CP.

Paralympische Sportwijzer
Speciaal voor getalenteerde en ambitieuze sporters met een beperking heeft het NOC*NSF een handige tool ontwikkeld. Deze Paralympische Sportwijzer kan je helpen bij je zoektocht naar een geschikte sport waarmee je met jouw beperking kans kan maken om je te kwalificeren voor de Spelen. Voordat het zover is moet je deel uitmaken van de Nationale selectie van de sport waar je goed in bent. Zoek voor meer informatie en selectiedagen contact met de betreffende sportbond.

Risico’s en contra-indicaties

Sporten met een beperking als CP kan bepaalde risico’s hebben en contra-indicaties kunnen beperkend zijn voor jouw sportleven. Hieronder vind je een overzicht van de mogelijke risico’s en contra-indicaties. Bedenk dat je bij twijfel altijd eerst een fysiotherapeut, huisarts of sportarts benadert. Ieder mens is anders en daarom is het uitsluiten van het risico dat jij loopt belangrijk.

Contracturen
De bewegingsvrijheid kan sporters met CP beperken. Contracturen (dwangstanden) kunnen optreden en dat beperkt je in je bewegingen. De belangrijkste oorzaken die kunnen leiden tot dwangstanden zijn immobilisatie, spierzwakte en spasticiteit. Door het actief bewegen van je gewrichten tot zover als het gewricht kan bewegen onderhoud je de mobiliteit ervan. Als je niet zelfstandig kan bewegen is het altijd mogelijk om een therapeut of verzorger je te laten helpen.

Spasticiteit
Opkomende spasticiteit kunen jou, als sporter met CP belemmeren. Dat kan vervelend zijn, maar dat hoeft niet slecht te zijn. Als de spasticiteit na het sporten weer afneemt is het geen probleem. Als je er last van hebt tijdens het sporten dan is het raadzaam om een deskundige (fysiotherapeut, sport- of revalidatiearts) te raadplegen.

Ademhalingstraining kan helpen om rust te bewaren. Soms kan de spasticiteit daarmee preventief en bewust weg worden geademd. Dit heeft al meer dan eens geleid tot verrassende resultaten. De ademhalingstraining kan op verschillende manieren uitgevoerd worden. Door het gebruik van apparatuur, door het trainen van een juiste houding (rechtop zitten) en specifieke ademhalingsoefeningen. Diverse organisaties zijn gespecialiseerd in ademhalingstraining. Lees voor meer informatie het onderdeel ademhalingstraining van Sportzorg. 

Contra-indicatie: Hartafwijkingen en cardiopulmonale fitheid
Het is voor iedere (beginnende) sporter met CP zeer aan te raden om je te laten screenen op hartafwijkingen en je cardiopulmonale fitheid (de lichamelijke conditie en de fitheid van hart en longen) te laten bepalen. Ook als je geen voorgeschiedenis hebt op dit gebied is deze screening erg belangrijk.

Een aangeboren hartafwijking kan soms ook een relatie hebben met het ontstaan van cerebrale parese. Tijdens het sporten ga je meer van je lichaam vragen dan het gewend is en daar moet je lichaam klaar voor zijn. Meer over de screening lees je bij Sport Medisch Onderzoek. 

Contra-indicatie: Epilepsie
Epilepsie is een veelvoorkomende aandoening bij mensen met CP: 60% van de mensen met CP gebruikt medicatie in verband met epilepsie. Voor zover bekend, heeft lichamelijke activiteit geen invloed op het gehalte van de medicijnen tegen epilepsie in het bloed.
Het aantal van epileptische aanvallen wordt niet beïnvloed door sporten, het lijkt de kans op aanvallen juist te verminderen. Sporten werkt ontspannend en dat helpt goed bij stress-geactiveerde epilepsie. Als je epilepsie hebt moet je heel goed letten op je cooling down (het afbouwen van je training). Daarnaast kan wedstrijdspanning zorgen voor een verhoogde kans op aanvallen.
Sporters met epilepsie moeten met de volgende punten rekening houden:

• Je interesse en motivatie (wat wil je graag en vind je leuk om te doen);
• De frequentie en de vorm van je aanvallen (o.a. vallen, bewustzijnsdaling en verwardheid na de aanval);
• De aard van sport (wat zou het risico zijn als je een aanval zou krijgen tijdens sporten);
• En natuurlijk de aanwezigheid van deskundige begeleiding (vertel je trainer altijd dat je epilepsie hebt en laat hem meedenken in je training).

Aan te raden sporten:

• Stevig wandelen
• Volleybal
• Golf
• Badminton
• Fitness
• Yoga

Sporten waarbij je extra voorzorgsmaatregelen moet treffen:

• Alle sporten in, op en bij het water (maak gebruik van een reddingsvest)
• Bergbeklimmen (zorg voor goede zekeringen)
• Gymnastiek
• Schaatsen
• (Toer)fietsen
• Paardrijden

Bij de laatste drie sporten is het dragen van een helm verstandig. Voor activiteiten op grote hoogte geldt dat de veranderde luchtsamenstelling aanleiding kan geven tot een verhoogde kans op aanvallen.

Sport Medisch Onderzoek

Als (beginnende) sporter met CP is het belangrijk dat je weet hoe je lichaam ervoor staat. Een sportmedische onderzoek is dan ook een belangrijk onderdeel van de sport! Met deze medische screening kun je diverse risico’s uitsluiten en kun je het startpunt van je trainingen bepalen. Voor je trainer is het ook een mooi meetmoment om nieuwe doelen op aan te passen. Een sportmedisch onderzoek wordt, als je aanvullend verzekerd bent, vaak (gedeeltelijk) vergoed.

Je kan kiezen uit verschillende sportmedische onderzoeken.

Op verschillende locaties zijn er ook specifieke testen voor mensen met een beperking: rolstoel(loopbanden), aangepaste sportspecifieke testen.

Sporten met hulpmiddelen

Soms heb je bij sporten net wat extra’s nodig. Daarvoor zijn diverse hulpmiddelen beschikbaar. Ze maken de omgeving waarin je sport toegankelijker, kunnen je de sport laten beoefenen of helpen je bij de juiste uitvoering van je bewegingen.

Bij veel verenigingen zijn diverse hulpmiddelen beschikbaar die je op omgevingsniveau of sport-gerelateerd niveau helpen. Denk hierbij aan glijplanken en instaphekken. Ook zijn tilliften soms beschikbaar. Met name de roeisport heeft zich hier ver in ontwikkeld. Ook sportspecifieke hulpmiddelen zoals een aangepast zitje of een goot voor het gooien bij Boccia zijn mogelijkheden.

Individuele aanpassingen
Elke sporter is uniek. Misschien kun je met een op maat gemaakt hulpmiddel (orthese) wel wielrennen of speerwerpen. Om te bepalen of een orthese je kan helpen, kun je advies inwinnen bij de sportbond, de trainer of kun je het bespreken met een paramedicus zoals een ergotherapeut of een andere zorgprofessional.

Wat is een training?

Als je een sport hebt gevonden die je leuk vindt, wil je daar vaak beter in worden. Daarvoor moet je trainen. Hoe werkt dat? Hoe bouw je bijvoorbeeld een training op, waar vind je goede oefenstof en hoe meet je je vooruitgang?
Het op maat invullen van je trainingen kun je niet alleen. Ga op zoek naar een trainer die ervaring heeft (met sporters met CP is een pre). Hij kan samen met jou haalbare doelen bepalen en je helpen met de invulling van je trainingen en met een uitgebalanceerd trainingsschema.

Wat kan je verwachten?
Een trainingssessie is meestal opgebouwd uit 3 onderdelen.

1. Warming-up: 5-10 minuten met submaximale oefeningen, waarbij je veel beweegt (dynamisch) om zo de doorbloeding en soepelheid van je spieren te verbeteren;
2. Kern: een aantal oefeningen die passen bij je trainingsdoelstelling;
3. Cooling-down: 5 minuten.

Met trainen verbeter je je zogenoemde grondmotorische eigenschappen. Deze zijn onderverdeeld in de volgende groepen: lenigheid / flexibiliteit, coördinatie, snelheid, uithoudingsvermogen en kracht.
Alle 5 de groepen train je zodat je beter wordt in jouw sport!

Krachttrainingen en oefeningen

In de praktijk bestaat nog vaak onduidelijkheid over het gevaar van krachttraining voor mensen met CP. De wetenschap onderschrijft vanuit verschillende studies dat krachttraining voor mensen met CP NIET schadelijk is en dat het veilig kan worden uitgevoerd vanaf een leeftijd van 7 jaar. Sporters met CP zijn erg positief over krachttraining. Het vergroot de kracht en coördinatie en zorgt ervoor dat je de oefeningen beter kunt uitvoeren. Door deze vaardigheden krijg je meer zelfvertrouwen en zelfwaarde.

Voor sporters met CP is het belangrijk om oefeningen te doen die de coördinatie en mobiliteit stimuleren. Deze oefeningen zijn gemakkelijk uit te voeren in combinatie met krachtoefeningen en oefeningen voor het uithoudingsvermogen. We hebben wat voorbeelden van krachttrainingen voor je gemaakt die als inspiratie kunnen dienen.

De oefeningen zijn onderverdeeld in spiergroepen en delen van je lichaam (benen, armen, rug, etc.) Het doel van de oefeningen is het verbeteren van lichamelijke fitheid (kracht, mobiliteit, stabiliteit en coördinatie).

Pas gedurende een bepaalde trainingsperiode je trainingsniveau aan. Je spieren worden sterker, dus kunnen meer arbeid aan. Als je niets aanpast verbeter je niet meer.

• Voorbeelden krachtoefeningen voor niet lopende sporters met CP. 
  

Ademhalingsoefeningen

Ademen is niet iets waar je over nadenkt en specifiek op gaat trainen, maar kun je trainen dat je ademhaling beter wordt? Hoe komt de lucht nu in en uit de longen? De longen zelf zijn niet in staat actief lucht te ventileren. Door het aanspannen van de ademhalingsspieren en het middenrif wordt de borstkas vergroot. Hierdoor worden de longvliezen mee naar buiten uitgerekt, waardoor er een onderdruk in de longen ontstaat en lucht naar binnen stroomt. Door het ontspannen van de ademhalingsspieren en het diafragma veert de borstkas weer terug en worden de longen leeg gedrukt. Lees verder. 

Meer informatie

Digitale brochure: Sporten met CP.

Iedereen, van beginner tot gevorderde sporter, kan persoonlijke doelen stellen en deze bereiken. Het belangrijkste is dat jij het vertrouwen ontwikkelt om een zo goed en gezond mogelijk leven te leiden.
Speciaal voor sporters met CP hebben we de handige digitale brochure ‘Sporten met CP’ gemaakt. In de brochure lees je de basis voor het sporten met CP. In de brochure verwijzen we naar meer informatie die te vinden is op deze site.

Heel veel sportplezier!