Bij welke sporten komt een turfteen voor?

Het wordt vooral veel gezien bij American football en rugby. Bij sporten waar sporters met kracht afzetten komt het ook voor. Denk aan voetbal, hardlopen en ballet.

Hoe vaak komt een turfteen voor?

In een Amerikaans onderzoek door Rodeo en zijn collega’s in 1990 wordt beschreven dat het voorkomt bij 45% van de professionele American football spelers. Algemene cijfers zijn niet bekend.

Hoe ontstaat een turfteen?

Door een geforceerde diepe buiging (dorsaalflexie) van de grote teen ontstaat deze blessure. Dit kan typisch gebeuren als iemand gehurkt zit met de tenen op de grond en de hiel van de grond af. Als er in deze positie een kracht inwerkt op de voet, zoals een vallende medespeler, ontstaat de blessure. Ook het afzetten voor een sprint of sprong waarbij de tenen pas later meekomen, kan een oorzaak zijn.

Verschijnselen van een turfteen

Acuut pijn aan de basis van de grote teen. Hierbij kan er een zwelling en roodheid ter plaatse te zien zijn. De pijn neemt toe bij het belasten of buigen van de grote teen. In ernstige zeldzame gevallen kan een standsafwijking van de grote teen te zien zijn.

Hoe kan de blessure vastgesteld worden?

Het is een diagnose die de arts kan stellen met het verhaal over de klachten en met het doen van lichamelijk onderzoek. Aanvullende onderzoeken met bijvoorbeeld foto’s of scans kunnen gedaan worden om de ernst van de blessure vast te stellen of om andere aandoeningen uit te sluiten.

Wel of niet doorgaan met sporten?

Aanpassen van de training of tijdelijk onderbreken wordt aangeraden. Een vervangende sport die de klachten niet uitlokt, bijvoorbeeld het trainen van het bovenlichaam, kan een prettige (tijdelijke) oplossing zijn.

Risicofactoren ontstaan turfsteen

Spelposities waarbij gehurkt zitten op de tenen met de hiel van de grond noodzakelijk is, zijn een risicofactor. Er zijn aanwijzingen dat het spelen op een kunstmatige ondergrond, zoals kunstgras, ook sneller deze blessure geeft. Het is mogelijk dat het dragen van slap schoeisel ook een verhoogd risico geeft.

Naam 'turfteen'

De blessure wordt turfteen genoemd, omdat het voor het eerst werd beschreven bij voetballers die op kunstgras speelden, wat een hardere ondergrond is dan gras, waardoor de afleidingskracht toeneemt met teendorsiflexie tijdens het afzetten en dus het risico op hyperextensie en turfteen. Turfteen kan voorkomen in elke sport met sprinten of springen die geforceerde hyperextensie van de grote teen veroorzaakt (bijv. honkbal, voetbal, gymnastiek). Het kan ook chronisch optreden bij herhaalde hyperextensie van de grote teen (bijvoorbeeld bij dansen).

Zoals bij elke verstuiking, is de ernst van een MTP-gewrichtsblessure van de grote teen graad I, II of III.

• Bij graad I verwondingen verdwijnen de symptomen meestal binnen een week of twee.
• Bij graad II verwondingen duren de symptomen > 2 weken.
• Bij de zeldzame graad III-verwondingen (volledige breuk van het plantaire ligamentcomplex) houden de symptomen langer dan enkele weken aan en omvatten aanhoudende moeilijkheden bij het bewegen van de grote teen.

Onbehandelde verwondingen aan turfteen kunnen leiden tot chronische MTP-gewrichtsstijfheid.

Hervatten activiteiten bij of na turfteen

Pijnklachten moeten afgenomen zijn en bij hervatten van de activiteiten niet toenemen. Is dit toch het geval, dan moet het trainingsschema weer aangepast worden. Stijfheid van het gewricht is veelvoorkomend, met name de eerste weken. In enkele gevallen is een stijf gewricht een blijvende klacht. Bij blijvende en/of terugkerende klachten is verder aanvullend onderzoek te overwegen in samenwerking met de sportarts.

Voorkomen (preventie) van een turfteen

Een juiste afzet en sprinttechniek kunnen mogelijk problemen voorkomen. Gerichte krachttraining van de benen kan hier bij ondersteunen. Voorbeelden van oefeningen voor de beenspieren zijn te vinden op de pagina 'Beenspieroefeningen'. Mogelijk kunnen het dragen van stevige schoenen en vermijden van kunstgras deze blessure helpen voorkomen.